20 Temmuz 2016 tarihinde yapılan MGK toplantısı ve ardından Cumhurbaşkanının başkanlığında yapılan Bakanlar Kurulu toplantısında ülke düzeyinde, üç ay süreyle, Anayasa’nın 120. Maddesinde öngörülen “Olağanüstü Hal” ilanına karar verildi.
Anayasa’nın 121. Maddesi uyarınca karar Resmi Gazete’de yayınlanmasını takiben “hemen” TBMM’nin onayına bir tezkere ile sunulacaktır.
Anayasa’nın 120. Maddesi; “Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde...yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde, süresi altı ayı geçmemek üzerine olağanüstü hal ilan edilebilir” der.
Vatan Partisi olarak; 24 Temmuz 2015’de başlayan, bölücü terörü silahla bastırmak, açtığı hendeklere gömmek üzere yürüttüğümüz Vatan Savaşı kapsamında “Olağan- üstü Hal” tedbirine başvurulması zorunluluğuna 14 Maddelik “Bölücü Teröre Karşı Acil Mücadele Planı”nın 5. Maddesi ile değinmiştik.
Geç kalmış olmakla birlikte 15 Temmuz “Amerikancı FETÖ darbe girişimi” üzerine bu tedbire başvurulmuş olması doğru bir adımdır. TBMM’nin yetkilerinin ortadan kaldırılması söz konusu değildir. Bu yolda bazı Partilerin kamuoyuna açıkladığı endişeler erken ve yersizdir. Alınan kararın kendisine değil, uygulamada ortaya çıkacak sorunlara odaklanmak ve ileride ortaya çıkması muhtemel hatalı yasal düzenlemeleri, iş ve işlemleri eleştirmek daha doğru olur.
Anayasa’nın bu hükmü uyarınca ilan edilen “Olağanüstü Hal” ne anlama geliyor? Bu konuda yürürlükte olan 2935 sayılı “Olağanüstü Hal Kanunu”na bakmak gerekir. 36 maddeden oluşan kanunun önemli bazı düzenlemeleri şöyle:
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME (4. MADDE)
“Olağanüstü hal süresince, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda Anayasa’nın 91. Maddesindeki kısıtlamalara ve usule bağlı olmaksızın kanun hükmünde kararnameler çıkarılabilir. Bu kararnameler Resmi gazetede yayınlanır ve aynı gün TBMM’nin onayına sunulur.
Görüldüğü gibi TBMM’nin devreden çıkarılması söz konusu değildir.
TEDBİRLER (11. MADDE)
“Genel güvenlik, asayiş ve kamu düzenini korumak, şiddet olaylarının yaygınlaşmasını önlemek amacıyla 9. Maddede öngörülen ( tabii afet ve tehlikeli salgın hastalıklar sebebiyle olağanüstü hal ilanında) tedbirlere ek olarak aşağıdaki tedbirler de alınabilir:
a) Sokağa çıkmayı sınırlamak ve yasaklamak,
b) Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmalarını ve toplanmalarını, araçların seyirlerini yasaklamak,
c) Kişilerin; üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el koymak,
d) Olağanüstü hal ilan edilen bölge sakinleri ile bu bölgeye hariçten girecek kişiler için kimlik belirleyici belge taşıma zorunluluğu koymak,
e) Gazete, dergi, broşür, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan olağanüstü hal dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların bölgeye sokulmasını ve dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan kitap, dergi, gazete, broşür,, afiş ve benzeri matbuayı toplatmak.
f) Söz, yazı, resim, film, plak, ses ve görüntü bantlarını ve sesle yapılan her türlü yayımı denetlemek, gerektiğinde kayıtlamak veya yasaklamak,
İ) Ruhsatlı da olsa her türlü silah ve mermilerin taşınmasını ve naklini yasaklamak,
m) Kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak, ertelemek, izne bağlamak, veya toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapılacağı yer ve zamanı tayin, tespit ve tahsis etmek, izne bağladığı her türlü toplantıyı izletmek, gözetim altında tutmak ve gerekiyorsa dağıtmak, vb.
UYGULANMASI (14. MADDE)
“Olağanüstü halin uygulanmasında görev ve yetki:
c) Bütün yurtta ilan edilmesi halinde, koordine ve işbirliği Başbakanlıkça sağlanmak suretiyle bölge valilerine aittir. Gerekli işlemler onlar tarafından yürütülür.
KUVVET İSTEMİ (21. MADDE)
Bu madde; bölge valilerinin ve il valilerinin TSK’dan ve yakın illerden güvenlik güçlerinden kuvvet istemini düzenlemektedir. Acil durumlarda kuvvet isteminin sonradan yazılı hale getirilmek kaydıyla sözlü olarak da yapılabileceğini öngörmektedir.
YARGI (24. MADDE)
Bu madde olağanüstü hal ilan edilen yerlerde devlet güvenlik mahkemeleri ve askeri mahkemelerin görevlerine giren suçlar dışındaki davalara adli mahkemelerde bakılacağını öngörüyor.
Bugün kurulu Devlet Güvenlik Mahkemeleri yoktur.
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI (33. MADDE)
“Bu kanun ile İçişleri Bakanına, Olağanüstü Hal Bölge Valisine, il valilerine tanınan yetkilerin kullanılması ile ilgili idari işlemlere karşı açılacak davalarda yürütmenin durdurulmasına karar verilemez.”
Nusret Senem / 22 Temmuz 2016, Aydınlık