5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu’nun ana amacı toprağın korunması ve geliştirilmesidir. Yasanın 5. maddesine göre her ilde, valinin başkanlığında bir “Toprak Koruma Kurulu” oluşturulması gerekmektedir.
İzmir İl Toprak Koruma Kurulu, 23.9.2020 tarihinde İzmir Valisi Sayın Yavuz Selim Köşger başkanlığında toplanmıştır. Toplantıya Tarım Orman İl Müdürü Mustafa Özen, İl Defterdarı Birol Özen, Çevre ve Şehircilik İl Müdürü Ömer Bayrak, DSİ 2. Bölge Müdürlüğü adına Özgür Ulusoy, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesini temsilen Prof. Dr. Mustafa Bolca, Ziraat Odası adına İbrahim Erdallı, Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Başkanı Tevfik Türk katılmıştır. İzmir Büyükşehir Belediyesi temsilcisi olan üye bu toplantıya katılmamıştır.
Toplantıda İnciraltı semtinde bulunan 6900 dekarlık tarım arazisinin imara açılması oyçokluğu ile karara bağlanmıştır. Karşıt oy kullanan tek kişi Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi başkanı Dr. Tevfik Türk olmuştur.
Alınan bu kararı ilgili yasa çerçevesinde değerlendirelim. 5403 sayılı Yasada:
Madde 10- Tarım arazileri, bu Kanunda belirtilen istisnalar hariç olmak üzere, arazi kullanım plânlarında belirtilen amaçları dışında kullanılamaz.
... demektedir.
İstisnalar yasada yapılan değişiklerle; “Tarım arazilerinin amaç dışı kullanımı” başlığı altında, aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
“Madde 13 - Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri tarımsal üretim amacı dışında kullanılamaz. Ancak, alternatif alan bulunmaması ve Kurulun uygun görmesi şartıyla;
a) Savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar,
b) Doğal afet sonrası ortaya çıkan geçici yerleşim yeri ihtiyacı,
c) Petrol ve doğal gaz arama ve işletme faaliyetleri,
ç) İlgili bakanlık tarafından kamu yararı kararı alınmış madencilik faaliyetleri,
d) Bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış plân ve yatırımlar,
e) (Ek: 31/1/2007-5578/3 md.) Kamu yararı gözetilerek yol altyapı ve üstyapısı faaliyetlerinde bulunacak yatırımlar,
f) (Ek: 26/3/2008-5751/1 md.) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun talebi üzerine 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımı ile ilgili yatırımları,
g) (Ek: 26/3/2008-5751/1 md.) Jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları
için bu arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile Bakanlık tarafından izin verilebilir. (Ek cümle: 31/1/2007-5578/3 md.)Bakanlık bu yetkisini valiliklere devredebilir.
Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri dışında kalan tarım arazileri; toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis edilebilir.
Tarımsal amaçlı yapılar için, projesine uyulması şartıyla ihtiyaç duyulan miktarda her sınıf ve özellikteki tarım arazisi valilik izni ile kullanılır.
(Ek fıkra: 28/10/2020-7255/21 md.) İmar planlarında tarımsal niteliği korunacak alan olarak ayrılan yerler ile kamu yararı kararı alınarak tarım dışı amaçla kullanım izni verilen yerler, yeniden izin alınmaksızın bu amaç dışında kullanılamaz ve planlanamaz. Ancak yerleşim alanlarının gelişim alanı ihtiyaçlarını karşılamak için izin verilerek planlanmış alanlarda yeniden izin şartı aranmaz.
Birinci fıkranın (c) ve (ç) bentleri kapsamında izin alan işletmeciler, faaliyetlerini çevre ve tarım arazilerine zarar vermeyecek şekilde yürütmekle ve kendilerine tahsis edilen yerleri tahsis süresi bitiminde eski vasfına getirmekle yükümlüdürler.
Bu madde kapsamında valiliklerce verilen kararlara yapılan itirazlar, Bakanlık tarafından değerlendirilerek karara bağlanır ” denilmektedir.
Yasada “Tarım arazisi” tanımı aşağıdaki şekildedir:
Madde 3-
...
d) Tarım arazisi: Toprak, topografya ve iklimsel özellikleri tarımsal üretim için uygun olup, hâlihazırda tarımsal üretim yapılan veya yapılmaya uygun olan veya imar, ihya, ıslah edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilen arazileri,
... ifade eder.
İnciraltı yöresindeki mis kokulu turunçgil bahçelerinin, çiçek seralarının, ceviz ağaçlarının, sebze bahçelerinin olduğunu gören ve bilen herkes, buraların Toprak Koruma Kurulu’nun görevlendirilmesine dayanak olan yasadaki tarım arazisi kapsamına girdiğini idrak edecektir.
İzmir Toprak Koruma Kurulu’nun üyelerinden:
Tarım Orman İl Müdürü Sayın Mustafa Özen deneyimli bir Ziraat Mühendisidir,
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi temsilcisi Prof. Dr. Mustafa Bolca da ziraat yüksek mühendisidir. Ayrıca “Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü” öğretim üyesidir. Uzmanlık alanı kayıtlarda “Toprak etüd ve haritalama; uzaktan algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri; toprak genetiği ve sınıflandırması ; tarımsal radyoaktivite; toprak, su ve çevre kirliliği, toprak mineralojisi” olarak gözüküyor. Kendileri Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanlığı da yapmıştır.
Karara karşıt oy veren ZMO İzmir Şubesi Başkanı Dr. Tevfik Türk de ziraat yüksek mühendisidir.
İzmir Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Selçuk Ziraat Odası Başkanı İbrahim Erdallı, toprağın dilini bilen eli nasırlı bir çiftçiye benziyor.
Karara katılmayan Dr. Tevfik Türk toplantıda görüşlerini dile getirmiş olmalıdır. Ülke tarımının emanet edildiği diğer kişilerin akla, gerçeğe, 5403 sayılı Yasa’ya, hattâ Anayasa’ya aykırı kararın altına niçin imza attıklarını anlamak mümkün değildir. Davranışlarının mesleki “etik” açısından da sorgulanması gerekir.
Hem Tarım Orman İl Müdürlüğü, hem de Ziraat Fakültesi mensubu meslektaşlarının verdikleri bilirkişi raporlarına dayanan, 19 Ocak 2012 tarihli İzmir 4. İdare Mahkemesi’nin kapı gibi “imar planını iptal” kararı varken, benzer yerlerin imara açılmasına onay veriliyor.
İzmir’in en önemli sorunlarından biriyle ilgili toplantıya katılmayan Büyükşehir Belediyesi temsilcisine ve Devlet Su İşleri yatırımlarının heba olmasına göz yuman DSİ temsilcine de aşk olsun demek lâzım. 28/10/2020 tarihinde yasaya bir Ek fıkra eklenmiştir. Toprak Koruma Kurulu toplantısı bu işlemden 35 gün önce yapılmıştır. 2005 yılında çıkarılan 5403 yasada 15 yıl içinde 5578, 5728, 5751, 6537, 7139,7181,7255 sayılı olan 6 yasa ve 700 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 52 değişiklik yapılmıştır. Yasanın bütünlüğü bozan izlenmesi zor olan bu değişiklikler tarım arazilerinin korunmasını güçleştirmektedir. Kurullarda görev alanların da yasanın ruhuna uygun olarak görev yapması gerekir.
16 Şubat 2021 Salı / Aydınlık