Çin’e karşı başlattığı ekonomik savaşta ABD, Doların dünya çapındaki gücünü cepheye sürecek mi? Başka bir deyişle ABD, Dolar’ın dünyada değişim birimi olması sayesinde elde ettiği finans egemenliğini bir silah olarak kullanacak mı? Çin bankalarını, kendi denetimindeki SWIFT sisteminden çıkarmayı göze alabilecek mi? Trump’tan bu adım beklenir diyenler çoğunlukta. Uzmanlar ABD yönetiminin Çin’i uluslararası bankacılık sisteminden dışlaması, Çin ekonomisine geçici zararlar verse bile, sürecin Dolar saltanatının çöküşüyle sonuçlanacağı öngörülüyor.
ÇİN’İN DİJİTAL PARA DENEMESİ
Elbette Çin, devasa ekonomik gücüyle, elleri bağlı beklemeyecektir. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, 24 Ekim 2019’da Çin devletini dijital paranın altyapısı için harekete geçirdi. (1) Ülkenin Merkez Bankası olan Çin Halk Bankası kendi dijital para biriminin uygulamasını başlatan ilk merkez bankası oldu. 2020 Mayıs’ta toplanan Ulusal Halk Meclisi kod çözme ve ağ güvenliği üzerine yeni bir yasa çıkardı. Bu para birimi için pilot denemeler ise 2020’nin Nisan ayında başlatılmıştı.
İlk olarak Shenzhen, Suzhou, Chengdu ve Xiong'an’da deneme başladı. Suzhou'daki bazı memurlar başlangıç olarak ulaşım destek akçelerinin yarısını yeni para biriminde almaya başladılar.
Yeni para biriminin, Çin'in mevcut para tabanının tamamını kapsamasa da bir kısmının yerini alması amaçlanıyor. Dijital paranın, mevcut bankacılık sisteminde kabul edilmesi için yaygınlaşması gerekiyor. Bilindiği gibi dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin için, kendi iç pazarı, onun en büyük dayanağı. Aynı zamanda Çin, Asya’da ve Afrika’da oluşturduğu bağlaşıkları sayesinde dijital paranın uluslararası alanda geçerlilik kazanmasının kolaylaşacağını öngörüyor.
Çin’in dijital parası, Bitcoin gibi kripto para değil. Para biriminin resmi olmayan adı DCEP. Bir bakıma günümüze damgasını vuran e-ticaret için ödeme birimi.
Çin’deki en yaygın gıda perakendecisi Meituan-Dianping, video yayın platformu Bilibili ve e-taksi şirketi Didi gibi özel şirketler de pilot uygulamaya dahil oldular.
Çin Ticaret Bakanlığı, 14 Ağustos'ta daha büyük pilot uygulama başlattı. Çin’in zengin güney sahilinde, Guangdong Eyaleti ve komşu Hong Kong ve Makao şehirlerini kapsayan Yangtze Nehri Deltası’nda dijital para kullanmaya başlandı. (2)
KAYIT ZİNCİRİ ALTYAPISI
Kağıt paranın yerini dijital paranın alması için, uluslararası alanda geçerli olan bir muhasebe ve kayıt sisteminin kurulması gerekiyor. İşte “Kayıt Zinciri” (Block Chain) teknolojisi bu altyapıyı kurmaya imkân veriyor.
Kayıt zinciri teknolojisi, internetin daha gelişmiş bir biçimi. İnternet üzerinde her türlü veri dolaşabiliyor. Kayıt zincirinde ise değerli veriler. Dağıtık kayıt sistemi sayesinde, özgün biçimi değiştirilemiyor, her halükarda aslı sistemde kalıyor.
Dünyada başka hiçbir ülke Çin kadar kapsamlı kayıt zinciri politikası belirlemedi ve bu teknolojinin gelişmesi için gerekli kaynağı ayırmadı. Yine hiçbir ülke bu cesur uygulamayı kilit bir proje olarak ele alıp yürütmüyor.
Pekin'de 24 Ekim 2019 Perşembe günü Merkez Komite Siyasi Bürosu'nda Xi Jinping, "Kayıt zincirini, çekirdek teknolojilerin bağımsız inovasyonu için önemli bir atılım olarak ele almalıyız" diye açıklama yaptı. Başkan Xi, kayıt zinciri teknolojisinin Çin'de işletmelerin finansmanından toplu taşımaya ve yoksulluğun azaltılmasına kadar uzanan geniş bir uygulama yelpazesine sahip olduğunu söyledi. Xi Jinping, kayıt zinciri teknolojisinin, hukukun egemen kılınmasında belirleyici olacağına da vurgu yaptı. (3)
PEKİN HÜKÜMETİ’NİN PROGRAMI
16 Temmuz 2020’de Pekin Yerel hükümeti, kayıt zinciri teknolojisi üzerine dünyanın en iddialı programını açıkladı.
Pekin Yerel Hükümeti’nin 145 sayfalık belgesi, devletin tamamını kapsayan bir dijital platform oluşturmak için bir çerçeve olarak Kayıt zinciri kullanmanın esaslarını ve kapsamını belirliyor. (4)
Pekin, resmi Kayıt Zinciri stratejilerinin denendiği 11 şehirden biri. Çin'de hem kamu hem de özel sektörün çeşitli heyecan verici girişimleri var. Hangzhou İnternet Mahkemesi, e-ticaret, çevrimiçi sözleşmeler vb. ile ilgili anlaşmazlıkları ele alıyor. Kayıt zinciri tabanlı bir platformda hizmet veren internet mahkemesi, 2020’de 1,98 milyar yuanlık işlemi karara bağladı. Alibaba şirketinin finans şirketi Ant Financial, kısa süre önce Hong Kong ve Filipinler'deki kullanıcılar için sınır ötesi kayıt zinciri tabanlı bir havale hizmeti başlattı. Çin’in en büyük ikinci e-ticaret sitesi olan JD.com, gıda sahtekarlığıyla mücadele etmek için kayıt zinciri teknolojisini kullanıyor: Tüketiciler, paketlenmiş yiyecekler üzerinde bir QR kodunu taradığında gıdanın üretim ve teslimat geçmişini görüntüleyebiliyorlar.
ULUSLARARASI KAYIT ZİNCİRİ HİZMET AĞI-BSN
10 Ağustos’ta Çin’de kamu-özel sektör işbirliğiyle Kayıt zinciri Hizmet Ağı (BSN) dünya çapında hizmete başladı. (5)
BSN, Çin hükümetinin kayıt zinciri teknolojisini geliştirme stratejisinin bir başka temel taşı. BSN, küresel kayıt zinciri altyapı ağı olmayı hedefliyor. RedDateTechnology adlı Pekin merkezli bir şirket, China Mobile (950 milyon aboneyle) ve ChinaUnionPay (dünyanın en önemli ödeme ve ödeme sağlayıcısı) ile birlikte bu ortaklığın merkezinde yer alıyor.
Çin; yapay zeka, 5G ve Nesnelerin İnterneti, kuantum hesaplama ve bulut bilişimin yanında kayıt zincirini stratejik bir teknoloji olarak görüyor. Önümüzdeki yıllarda, ekonomik büyümeyi ve üretkenliği artıracağı hesaplanıyor.
BNS ve DCEP gibi girişimler, Çinli firmaların standartları belirleyeceği kayıt zinciri özellikli ürünler için hem yurt içinde hem de yurt dışında bir pazar yaratmaya yardımcı oluyor.
SONUÇ: TÜRKİYE İÇİN TAM ZAMANI
Geçen hafta, Çin’in geliştirdiği Beidou Uydu sistemiyle, güvenli haberleşme ve veri aktarımı altyapısının kurulduğuna dikkat çekmiştik. Çin, bir diğer hegemonya aracını da ABD’nin elinden alıyor. Dijital para sisteminin benimsenmesiyle, daha adil, eşitlikçi ve sürdürülebilir bir uluslararası iş bölümünün kurulması siyasal kararlara bağlı olacak. ABD’nin üretim yapama gücünü ve teknolojik üstünlüğü kaybetmesi, askeri gücünün yıkıcılığını da sınırlıyor.
Kayıt zinciri teknolojisi, yapay zeka ile birlikte “Dördüncü Sanayi Devrimi”nin dayanakları olarak gösteriliyor. Çin her ikisinde de öne geçti.
Türkiye, 15 Temmuz’da ABD’nin vesayetinden çıkarak, yeniden Ankara’dan yönetilmeye başladı. Yetişmiş insan gücümüzle, yeni teknolojilerin bağımlı tüketicisi değil, geliştiricisi olabiliriz. “Geleceğin uygarlığında Türkiye’nin güneş gibi parlaması”nın koşulları mevcut. (6) Türkiye’nin yüzünü, doğudan yükselen ışığa çevirmesi yeterli.
http://www.xinhuanet.com/2019-10/25/c_1125153665.htm
https://supchina.com/2020/08/14/will-china-succeed-in-blockchain/
http://www.xinhuanet.com/2019-10/25/c_1125153665.htm
https://law.stanford.edu/wp-content/uploads/2020/07/China_Blockchain.pdf
https://global.bsnbase.com/g/main/index
Mustafa Kemal Atatürk’ün 10. Yıl Nutku, Kaynak Yayınları, Atatürk’ün Bütün Eserleri Cilt 26