Bugün, Türkiye Tarım Makineleri Birliği (TARMAKBİR) tarafından hazırlanan ve Makine İmalat Sanayii Dernekleri Federasyonu (MAKFED) tarafından yayınlanan “Tarım ve Makine Sanayii Etkileşimi” raporundan yararlanarak traktörlerin ve biçerdöverlerin durumunu değerlendireceğiz.
TRAKTÖRLER
Kasım 2018 tarihli TÜİK verilerine göre, Türkiye’de trafiğe kayıtlı 1 milyon 882 bin traktör vardır. Traktörlerin yaş ortalaması 24’tür. Yaş ortalaması 40 olan, 25 yaşında veya daha büyük 870 bin traktör mevcut olup, bunların 600 bini 35 yaşın üzerindedir. İşlemez durumda olduğu halde trafikte kayıtlı gözüken traktörler yanında, trafik kayıtlarından düşüldüğü halde halen işleyen traktörler bulunmaktadır.
“Uluslararası standartlarda ortalama traktör ömrü 10 - 12 bin saattir. Türkiye’de traktörler yıllık ortalama 500 saat kullanılmaktadır. Bu durumda traktörün ömrü en fazla 24 - 25 yıl olur. Mevcut traktörlerin yarısı ekonomik kullanım sınırını aşmış bulunmaktadır.”
“Ne kadar bakımlı olsa da yaşlı traktörlerin verimli kullanılmaları mümkün değildir.”
“Ekonomik ömrünü doldurmuş traktörler çiftçilere verilen destekleri alıp götürmektedir.”
“...ekonomik ömrünü doldurmuş traktörler, yıllık ortalama 700 litre daha fazla yakıt tüketimine ve 150 saat iş kaybına neden olmaktadır.”
“25 yaş ve üzerindeki traktörlerde yapılan ölçümlere göre yılda 250 saat çalışma durumunda fazladan 1816 kg karbondioksit yayılımı olmaktadır”.
“Eski traktörler kaza yapma ve can güvenliği açısından yüksek risk taşımaktadır. Yedi Avrupa Birliği ülkesinde yaralanma ile sonuçlanan kazaların yüzde 56’sı ve ölümle sonuçlanan yol kazalarının yüzde 69’unda 12 yaşından büyük traktörler yer almıştır.”
Yaşlı traktörlerin kuyruk mili ve hidrolik sistemleri yetersizdir. Dört çeker hareket sistemi yoktur.”
Türkiye’de traktöre bağlanarak iş gören tarım alet ve makinelerinin azlığı dikkati çekmektedir. Yeterli ekipman olmadığı için traktörü verimli kullanmak mümkün olmamaktadır. İşletme arazisinin küçük ve parçalı olması tarım alet ve makinelerinin verimli kullanılmasını engelleyen etmenlerin başında gelmektedir.
Traktöre sahip olmak toplumsal saygınlık yaratmaktadır. Traktörlerin binek hayvanı veya otomobili yerine geçtiği de ileri sürülebilir. Traktöre römorku bağlayıp komşularla birlikte kasaba pazarına gitmek olağan bir şeydir. Yine yatağı yorganı traktöre sarıp, kaplıcaya gitmek, düğün konvoyuna katılmak az görülen şeyler değildir. Eski traktörün baba, dede yadigârı diye muhafaza edildiği durumlar da vardır.
BİÇERDÖVERLER
“Türkiye’de 2018 yılı itibariyle 17266 biçerdöver bulunmaktadır. Standartlara göre biçerdöverlerin mekanik ömrü 3000 saattir. Tarımı ileri ülkelerde biçerdöverler 300 - 350 saat çalışmaktadır. Buna göre biçerdöverin ekonomik ömrü 9 - 10 yıldır.”
“Türkiye’de biçerdöverler daha çok üstenciler (müteahhit) tarafından bölgeden bölgeye gezerek ve farklı ürünlerin hasadında kullanıldığından yıllık ortalama kullanım süreleri 1200 saat kadar olmakta ve mekanik ömürleri 3-4 yılda dolmaktadır. Buna göre mevcut biçerdöverlerin yüzde 77’sinin mekanik ömürleri dolmuş bulunmaktadır.
“Teknik olarak hurdaya çıkarılması gereken biçerdöverler ekonomik zorluklar nedeniyle yoğun bir bakım onarım desteğiyle hizmette tutulmaya çalışılmaktadır. Mekanik ömürleri dolmuş biçerdöverlerle yapılan hasatta ne kadar özen gösterilse de miktar ve kalite yönünden ürün kayıpları kabul edilebilir düzeyin çok üstünde olur. Bunların bakım – onarım giderleri, yakıt ve yağ sarfiyatları fazladır. Fazla yakıt tüketimi ve yakıtın iyi yakılmaması nedeniyle gaz yayılımı yüksektir. Arıza nedeniyle iş kayıpları ve kaza riski artmaktadır.
Türkiye’de 11 yaşın üzerinde olan mekanik ömrünü tamamlamış biçerdöverlerle yapılan buğday hasadında, önlenen yüzde 1 kayıp 80 bin ton buğdaya karşılık gelmektedir. Son teknolojiye sahip ayarı iyi yapılmış biçerdöverlerde dane kaybı yüzde 1 kadardır.”
Günümüzde, arızasını fabrikaya ve servise kendi bildiren, otomatik dümenleme sistemi olan, sürücü olmaksızın çalışabilen, uydudan bilgi alarak parseldeki işleri hatasız olarak gören, neredeyse ilacı tarladaki böceğin gözüne atan akıllı makineler kullanıma girmiş bulunmaktadır. Onların yanında bizdeki çoktan müzelik olmuş makineleri ayakta tutan, demircilerin torunları olan yetenekli ustalardır sanırım.