Aydınlık’taki bu köşede Çin’in tecrübelerini, ülkemizin ve insanlığın sorunlarına çözüm arayışları için inceliyoruz. Çin’e, “İkinci İstiklal Harbimizi” başarıya ulaştırmak için Türkiye’den ve mücadele cephesinden bakıyoruz. Türkiye ile Çin’in güçbirliği, her iki ülkenin de yararına olduğu için, Çin’in daha iyi anlaşılması için emek veriyoruz. Derdimiz Türkiye, Çin değil!
YOKSULLUK KAPIMIZI ÇALIYOR
Dünya, koronavirüs salgının sonrasında uç veren ekonomik çöküş için haklı olarak kaygılanıyor. Gelişmiş ülkelerdeki salgın hastalık kaosu, hızla salgın ekonomik kaosuna dönüşüyor. Bu arada Çin’in aldığı etkin önlemlerle ekonomisini krizden sakınması takdir topluyor. Bunun bir yansıması olarak gelişmekte olan ülkeler ise salgının ekonomik bedelini aşmak için daha fazla kamuculuğa yöneliyor.
Birleşmiş Milletler, önceki gün 2020'nin ikinci yarısını kapsayan “Dünya Ekonomik Durumu ve Beklentiler Raporu”nu yayımladı. BM Raporu’nda, salgının yol açtığı ekonomik daralma nedeniyle, sadece bu yıl 34,3 milyon kişinin "mutlak yoksulluk" sınırının altına düşeceği tahmin ediliyor.
Türkiye’de ise salgınla birlikte artan işsizlik, hızla yoksullaşmayı gündemimize getiriyor. TÜİK’in Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nda 2018 yılı için hane halkı yoksulluk geliri sınırı yıllık 8.892 TL olarak hesaplanıyor (2017’de 7.944 TL idi.) Bu miktarın altında yıllık geliri olan hanehalkı yoksul kabul ediliyor. 2017’de yoksul sayısı 10 milyon 622 bin kişi (nüfusun yüzde 13,5’i) iken 2018’de sayı 11 milyon 091 bin kişiye (nüfusun yüzde 13,9’a) yükselmiş bulunuyor. (1) Büyük zorluklar ve zorunluluklar artık kapımızı çalıyor.
Xİ JİNPİNG’İN YOKSULLUĞU SIFIRLAMA MESAİSİ
Çin Halk Cumhuriyeti koronavirüs salgınını alt etmenin gururuyla, “iki toplantı” için hummalı hazırlıklar içinde. Dünyanın gözü Pekin’e çevrilmiş durumda. 22 Mayıs’ta toplanacak Ulusal Halk Meclisi’nde alınacak kararlar yalnızca Çin’i değil bütün dünyayı etkileyecek.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ise, bu büyük hengamenin içinde Çin’in en yoksul bölgelerinde araştırma gezileri yapıyor. 20-24 Nisan tarihlerinde kendi memleketi olan Shaanxi’de yoksullukla mücadele bölgelerindeki çalışmaları denetledi. Pekin’de bir dizi önemli toplantıya başkanlık ettikten sonra, 11-13 Mayıs günlerindeyse yine yoksul nüfusun fazla olduğu eyaletlerden Shanxi’nin kuzeyindeki dağlık bölgeyi ziyaret etti. Bu iki eyalet birbirine komşu. Latin harfleriyle yazıldığında isimlerinin okunuş yakınlığı karışıklığa yol açıyor. Biri Shaanxi (Şaanşi), diğeri Shanxi (Şanşi).
Başkan Xi’nin bu kadar sıkışık bir takvimde bir haftasını yoksullukla mücadeleyi denetlemek için ayırması, konunun önemini gösteriyor. Gezdiği yerlerse başlı başına öğretici: Trump’ın ve Pompeo’nun “şeytanlaştırmaya” çalıştığı Xi Jinping, Datong şehrinin Yunzhu ilçesindeki organik sarı zambak çiftliğini inceliyor! Yoksul çiftçilerin evine misafir olup onların yemeğini paylaşıyor. Sarı zambak ticaretiyle bu kasaba mutlak yoksulluğu sıfırlamış. Xi’nin ziyaretinden hemen sonra Yunzhu’nun zambaklarına talep artmış! (2)
Çin Cumhurbaşkanı, son bir buçuk ayda üç eyalete inceleme gezisi düzenledi. Bu gezilerin amacı, yoksulluğun azaltılması, çevrenin korunması, iş ve üretimin yeniden başlaması, tarihi ve kültürel mirasın korunması, ören yerlerinin ziyarete açılması ve salgınla mücadelenin gevşetilmeden sürdürülmesi olarak açıklandı.
Çin, 2020 yılında mutlak yoksulluğu sıfırlayacağını ilan etmişti. Bu hedefe ulaşmak için sekiz aydan daha kısa bir süre kaldı. Koronavirüs salgını bu hedefe ulaşmayı zorlaştırdı. Çin Başkanı bu nedenle, “salgınla mücadele ederken bile bir saniyemizi boşa geçirmemeliyiz” diye uyarıyor. Başkan Xi, çağrıları ve eylemleriyle ülkenin bütün kaynaklarını bizzat seferber ediyor.
25 YILDA 730 MİLYON KİŞİ
Dünya Bankası'na göre, 730 milyondan fazla Çinli 1990-2015 yılları arasında mutlak yoksulluktan kurtarıldı. Çarpıcı olansa Dünya Bankası’nın, Batının en gelişmiş ülkelerinin imkânlarıyla bu işin ancak 100-150 yılda yapılabileceğini söylemesidir. Son kırk yılda, Çin’in yoksullukla mücadelesi, dünya çapında yoksulluğun azaltılması çalışmalarına resmi rakamlarla yüzde 70'in üzerinde katkıda bulundu. (3)
Bu başarıyı Dünya Bankası’nın kendi ifadesiyle aktaralım: “Çin'in son 25 yılda yoksulluğun azaltılmasındaki başarısı imrendirici. 1.3 milyar nüfusuyla bu kalabalık ulusun bu kadar kısa sürede başardığı şeyden etkilenmemek mümkün değildir. Çok çeşitli göstergeler açısından, ilerleme ve başarı çok çarpıcıdır. Gelir ve tüketim artışıyla yoksulluk çok önemli boyutta azalmıştır. İlerleme ayrıca insani gelişme endeksi açısından da geçerlidir. ‘Binyıl Kalkınma Hedefleri’nin çoğuna ya çoktan ulaşılmıştır ya da ulaşması yakındır. Resmi bir kentsel yoksulluk sınırı olmasa da, yapılan hesaplamalarda kentsel alanlardaki yoksulluk seviyesinin ihmal edilebilir olduğunu bulmuştur. Dolayısıyla bu tahminler, Çin nüfusunun sadece yüzde 1'inin şu anda aşırı yoksulluk içinde olduğuna işaret etmektedir.” (4)
NASIL YAPTIK?
Xi Jinping, 16 Nisan 2019’da Chongqing’de “Yoksullukla Mücadelede Önemli Sorunların Çözülmesi” başlıklı geniş katılımlı bir toplantıya başkanlık etti. Çin Cumhurbaşkanı’nın bu toplantıda yaptığı konuşma Çin Komünist Partisi’nin teorik yayın organı QiuShi (Gerçeği olgularda aramak) dergisinin Aralık 2019 sayısında yayınlandı. Başkan Xi, Çin’in yoksulluğu yenmeyi nasıl başardığını anlatıyor: “İlk olarak, yoksulluktan kurtulmayı düzenli bir şekilde teşvik ettik. Yoksulluk sınırının altında yaşayan kırsal bölge sakinlerinin sayısı 2012'de 98 milyon 990 bin kişiydi, 2018'de 16 milyon 600 bin kişiye düştü. 82 milyon 390 bin kişiyi mutlak yoksulluktan kurtardık. Altı yıl boyunca her yıl ortalama on milyondan fazla insan yoksulluktan kurtuldu. Ve Çin’deki yoksulluk oranı yüzde 10.2'den yüzde 1.7'ye düştü.
“Yoksulluğu sıfırlamak için yeni standartları benimsedikten sonra mücadele hedeflerini iki yıllık dönemlere göre hesaplamakta vazgeçip yıllık temele taşıdık. Yoksul nüfusun 30 milyona indirilmesinden sonra darboğaza girileceği, bu rakamın altına inilemeyeceği saplantısını yıktık. Yoksulluğun nüfus temelinde azaltılması çabalarımıza rağmen artmakta olan yoksul ilçelerin sayısı şimdi azalmaktadır. 2019’da 10 milyon kişiyi ve 330 ilçeyi yoksulluktan kurtarma görevini yerine getirdikten sonra, 2020'nin başında ülke genelinde sadece altı milyon yoksul ve 60 civarında yoksul ilçe olacağı tahmin ediliyor.
“İkincisi, tüm yoksul vatandaşlarımızın yeterli yiyecek ve giyime sahip olmasını güvence altına aldık ve çoğu bölgedeki insanların yollara, içme suyuna, elektriğe, iletişime, eğitime, tıbbi hizmetlere ve güvenli konutlara erişmesini sağladık.
“Üçüncüsü, yoksul köylerin yakın bölgelere taşınmasındaki inşaat çalışmaları bitmek üzeredir. 13. Beş Yıllık Plan döneminde (2016-2020), mutlak yoksulluk altındaki yaklaşık 10 milyon vatandaşımızın yaşanılamaz alanlardan taşınması planlanmıştır. Geçen yılın sonunda, 8,7 milyon kişinin taşınmasıyla ilgili inşaat işleri tamamlanmış ve taşınan insanların çoğu yoksulluktan kurtarılmıştır. Kalan inşaat işlerinin bu yıl tamamen bitmesini bekliyoruz.
“Dördüncüsü, ÇKP’nin kırsal alanlardaki yönetim birimleri daha da pekiştirilmiştir. Çok sayıda memurun yoksullukla mücadeledeki hatalı yaklaşımları düzeltilmiş, kırsal alanlardaki yerel ÇKP örgütlerinin etkinlikleri önemli ölçüde yükseltilmiş, davaya adanmışlıkları güçlendirilmiş, yerel düzeydeki kırsal yönetişim becerisi geliştirilmiş ve yönetim kapasitesi önemli ölçüde artırılmıştır. Hem ÇKP ile halk, hem de yöneticiler ve halk arasında ilişkinin iyileştirilmesinde büyük yol aldık.
“Yoksulluğun azaltılmasında kazandığımız başarı ve deneyim, Çin'in bilgeliğine ve küresel ölçekte yoksulluğun azaltılmasına katkıda bulunmuştur. ÇKP önderliğinin siyasi kararlılığını ve Çin’in sosyalist sisteminin gücünü göstermiş ve dünyanın övgüsünü kazanmıştır. Birçok ülke ve uluslararası kuruluş Çin'in yoksulluğu azaltma deneyiminden yararlanma umudunu dile getirdi. Çin, bu kadar kısa sürede ve bu kadar büyük ölçekte yoksulluğu azaltmayı başaran ve yoksul nüfusun reform ve kalkınmanın meyvelerini paylaşmasını sağlayan tek gelişmekte olan ülkedir. Bu mucizevi bir başarıdır.”
YOKSULLUĞU ANCAK KAMUCULUK YENER
Çin Cumhurbaşkanı Xi, mucizeyi yaratanın kamuculuk olduğunu bir ders gibi özetliyor: “Yoksulluğu sıfırlama çalışmasını yürütmek için, ilçe ve üstü düzeyindeki devlet dairelerinden ve devlete bağlı işletmelerden ve devlete bağlı enstitülerden köy merkezli destek sağlayıcıları olarak hizmet verecek üç milyondan fazla görevli seçtik. 206.000 ÇKP Köy Komitesi Birinci Sekreteri ve 700 bin 000 Köy Müdürü, 1 milyon 974 bin kasaba düzeyinde yoksulluğun azaltılması yetkilisi ve milyonlarca köy yetkilisi bu amaç için çalışıyor. Böylece, yoksulluğun azaltılmasının ön saflarındaki güçlerimizi önemli ölçüde tahkim ettik ve yoksulluğu sıfırlamanın önüne çıkacak engelleri aşmamızı güvenceye aldık.
SONUÇ: MUCİZE KÖKLÜ ÇABA VE SAMİMİYETTE
Xi yönetiminin bu mücadeleyi kuru nasihatle değil, samimiyetle sürdürdüğü, çok boyutlu somut maddi destekle ve köklü eğitimle başardığı görünüyor:
“İnsanlarımızı yoksulluktan kurtarmak için beş temel önlem belirledik: 1. Bazıları için üretimi artırarak, 2. Bazılarının yerlerini değiştirerek, köyleri taşıyarak, 3. Bazılarına çevre koruma tazminatları ödeyerek, 4. Bazılarına eğitim sağlayarak ve 5. Az bir kısmına da temel ihtiyaçlarını karşılamaları için ödenek vererek hedefimize ulaşıyoruz.
“İstihdamı artırarak, tıbbi hizmetleri geliştirerek ve insanların ellerindeki varlıklardan getiri elde etmelerine yardımcı olarak yoksulluğu azalttık. Bütün olarak, girişimlerimizi farklı yerlerin durumuna ve bireylerin ihtiyaçlarına göre tek tek uyarladık. İnsanlarımızın ya da koşulların eksik yanlarını tamamlayarak ve temel olarak başarabilecekleri alan ve seviyeyi bularak yurttaşlarımızın becerilerini ve üretme güçlerini harekete geçirdik. Böylece sorunun köküne indik ve yoksulluğu bitirdik.” (5)
DİPNOTLAR
1) http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30755
2) http://www.xinhuanet.com/english/2020-05/12/c_139050395.htm
3) https://www.chinadaily.com.cn/a/201911/15/WS5dce6bc4a310cf3e35577b6e.html
4) https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/3033?show=full
5) http://english.qstheory.cn/2020-01/13/c_1125443359.htm