Bu yazı, editörlüğü Dr.Nevzat Birişik tarafından yapılan Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 2018 yılında yayınlanmış olan “Teoriden Pratiğe Kültürel Mücadale” adlı kitabın özetidir.
KÜLTÜREL MÜCADELENİN TANIMI
Kültürel mücadele; tarımsal uygulamalar yoluyla zararlı canlıların baskı altında tutulması, zarar yapmalarının engellenmesi veya zararlarının azaltılmasıdır. Kültürel mücadele; hastalık ve zararlı baskısının en az olması için yer seçimi, ürün ve çeşit seçimi, ekim-dikim şeklinin ve zamanının, bakım, besleme, hasat ve muhafaza koşullarının ayarlanmasıdır.
Kültürel mücadele; tıptaki koruyucu hekimliğin bitki sağlığındaki karşılığı gibidir. Amaç, üretim tekniklerini kullanarak hastalık ve zararlıların ortaya çıkmasını engellemektir.
Kültürel mücadele, bitkiyi doğasına en uygun koşullarda yetiştirme esasına dayanır. Belirli oranda ekonomik kayba razı olmayı gerektirir.
Kültürel mücadele; doğa ve insan sağlığı üzerinde en az risk oluşturan en eski mücadele yöntemidir.
Bitki sağlığı sorunları; canlı etkenler ve cansız etmenlerden kaynaklanır. Canlı etmenler; yaban domuzu, kemirgenler, kuşlar, böcekler, mantarlar, bakteriler virüsler v.b. zararlı canlılardır.
Cansız etkenler; don, dolu, aşırı sıcaklar, besin elementlerinin eksikliği veya fazlalığı nedeniyle bitkilerde oluşan fizyolojik sorunları kapsar.
KÜLTÜREL MÜCADELENİN ESASLARI
İklim, toprak ve sulama suyuna uygun tür ve çeşit seçilmesi
Bitkilerin uygun aralıkla dikilmesi
Uygun bitki örüntüsü ve ekim nöbetinin seçilmesi
Ekim-dikim ve hasat usullerine ve zamanına dikkat edilmesi
Sulama şekli ve sıklığı ile su miktarının bitki ihtiyacına göre ayarlanması
Gübreleme şekli ve zamanı ile gübre miktarının ayarlanması
Budama ve seyreltme yapılması
Toprak işleme ve çapalama
Meyve vermediği dönemde de bitkilerin bakımının sürdürülmesi
Fiziksel olarak zarar görmüş bitki kısımlarının tedavi edilmesi
Yetiştiricilikle ilgili konulara dikkat edilmesi
Bitkisel üretim alanında kanatlı hayvan bulundurulması
Karantina, sanitasyon ve hijyen kurallarına uygun davranılması
Malç kullanımı
Elle toplama ve yok etme
Hastalık, zararlı ve faydalıların aranması ve tanınması yoluyla yapılabilir.
KÜLTÜREL MÜCADELENİN FAYDALARI
Çevre dostu bir uygulamadır
Kalıntı bırakmaz
Uygulama uzun süre etkili olur
Tekrarlama sonucunda etkisizlik ve direnç oluşmaz
Kullanıcıya zarar vermez
Organik ve iyi tarıma uygundur
Entegre mücadele ile son derece uyumludur
Bazı yöntemler az bilgi ve teknoloji ile uygulanabilir
Uygulama için karmaşık makinelere gerek yoktur
KÜLTÜREL MÜCADELENİN SAKINCALARI
Bilgi ve emek gerektiren yoğun bir yöntemdir
Uygulamaların çoğu üretim dönemi öncesinde yapılır
Aniden ortaya çıkan sorunlara acil çözüm üretilemez
İstenen biyolojik etki ancak uzun sürede elde edilebilir
Tek yıllık ve mevsimlik bazı bitkiler için uygulanması güç olabilir
Salgın yapan zararlılar için çözüm üretememe durumu olabilir
Bazı verim kayıplarına katlanma zorunluluğu vardır.
Kültürel Mücadele, orta ölçekli aile işletmelerinde ve özellikle bitkisel üretimle hayvansal üretimin birlikte yapıldığı işletmelerde başarıyla uygulanabilir. Sürdürülebilir tarımsal üretimin esasını oluşturur.
Kitapta kültürel mücadelenin tarihçesi hakkında bilgi verildikten sonra sırasıyla:
Meyvecilik, sebzecilik, bağcılık ve tarla bitkilerinde kültürel mücadele yöntemleri ele alınmıştır. Bu alanların her biri için; mantarlar, bakteriler ve virüslerden kaynaklanan hastalıkların etmenleri ve belirtileri tanıtılmış ve kültürel mücadele yöntemleri verilmiştir. Bunu bütün bu alanlar için önemli böcek ve kırmızı örümcek gibi zararlılarla ilgili kültürel mücadele şekilleri izlemektedir.
Diğer zararlılar başlığı altında; tarla fareleri, tavşanlar, kuşlar ve gelengi adlı hayvan ile mücadele şekline değinilmiştir. Ambar zararlıları başlığı altında depolanan tahıllar ve baklagillerle ilgili zararlılarla mücadele esasları verilmiştir.
Eserde yabancı otlarla mücadele ve nematodlarla mücadele konuları ayrı bölümler halinde ele alınmış bulunmaktadır.
Dünyada kullanılan tarım ilaçlarının yaklaşık üçte ikisini yabancı ot öldürücü ilaçlar oluşturmaktadır. Bel, çapa, tırmık gibi aletlerle kol ve kafalarımızı kullanarak üstesinden gelebileceğimiz bir sorunu kimyasallarla çözmeye kalkışmaktayız. Çevre kirliliğinden, sağlıksız gıdalardan, girdilerin pahalılığından söz ediyoruz. Unutmayalım, kimyasal mücadele çaresiz kaldığımızda ve en son başvurulması gereken bir yöntemdir.
Bitki sağlığı konusuna devam edeceğiz.