Şairi nerden tanırsınız?
Birinci koşul, “Dünyanın en büyük şairi benim” diyordur.
Şairler nergis çiçeği gibidir, kendilerine hayrandırlar.
Cemal Süreya ile Fazıl Hüsnü Dağlarca’yı konuşuyoruz, “O bizim en büyüğümüzdür” dedi. Cemal Süreya bile Dağlarca önünde nergislikten feragat ediyorsa...
BATI AKLAYICISI
Büyük şair, zamanın büyüttüğü şairdir. Örneğin Yunus Emre, çağların büyüttüğü ozan.
Çocuk ve Allah, Sivaslı Karınca, Fazıl Hüsnü’nün yüzyıllara yolladığı sesler. Şiiri seslidir, onun için iklimden iklime, zamandan zamana yankılanır.
Batı Acısı’nın yeri başka. 1950’lerin Türkiyesini düşünün, herkesin Batıcı, hatta çoklarının Amerikancı olduğu yıllar.
Missouri zırhlısı çoktan yarıp geçmiş Türkiye’nin bağrını.
Davullarla zurnalarla karşılanmış Amerikan emperyalizmi!
İktidar ve muhalefetiyle sistem, el pençe divan!
“Küçük Amerika olacağız!” diye fermanlar çıkmış.
İşte, o boyun eğiş yıllarında, 1958 yılında Fazıl Hüsnü Dağlarca, “Batı Acısı”nı yayımladı.
1950’lerde Batı acısını Fazıl Hüsnü’ler, Nâzım Hikmet’ler duymuştu. Büyük şair, yarının acısını bugünden duyan şairdir. Batı acısı, şimdi bütün milletin acısı; yeryüzünün acısı oldu. O acı bize, geçen yüzyıllardan kalan mirastır.
Ama öyle şairlerimiz var ki iki yüzyıllık acıdan sonra Batı’nın aklayıcısı oldular. Hem de Batı medeniyeti bütün haşmetiyle yıkılıp giderken.
DAĞLARCA SAVAŞI
Batı Acısı’nda Dağlarca bir medeniyet savaşı verir. Hemen elimin uzanacağı yerde durur. Gece karanlığında ışığımızdır Batı Acısı. Yine bir gece 28 Nisan 2005 saat 01.38’de kapaktan sonraki boş sayfaya şöyle yazmışım:
1950’lerde okumuştum ve vurulmuştum şiire.
Dizeler hiç aklımdan gitmemiş.
Dizeler,
milyarlarca ışık yılı uzaktan
milyarlarca ışık yılı yakına
dele dele karanlığı gelir bana.
Gelir derinliklerime, kalır derinliklerimde.
Bu satırlara Batı Acısı’nın karanlıkta bıraktığı ışık izi diyelim.
BATI PRANGASI
Medeniyet tartışması var bugün Türkiye’de.
Batı acısı, aynı zamanda Batı prangasıdır.
Her sistem, kullarını da yaratır. Sistemi sırtlarında taşıyanlar, işte o prangaya vurulan kullardır. Yalnız ayaklara vurulmamıştır, bilinçlere yüreklere vurulmuştur o Batı Prangası. Yalnız sıradan insana değil, kimi şairin bilincine ve yüreğine de. Sistem çökerken, son görevlerini yerine getirirler. Ayaklarındaki zincirin şakırtısı her yerden duyuluyor. Utancımdan kulaklarımı kapıyorum.
BATIYA İSYAN
Fazıl Hüsnü, işte sistemin pranga vuramadığı şairdi. Batı emperyalizminin eleştirisi, onda insanlık isyanıdır:
Kahvelerinde Saint Michel’in
Bütün ulusların çocukları sevişir
Ama insanlıklarıyla değil
Gövdeleriyle
Güzel istekleri öpüşmüştür de
Duymamıştır güzel kardeşliğini varlığın
BATI TAPINCI
Batı, prangalının tapıncıdır. Sorgusuz sualsiz bağlanmışlardır.
Her sömürü sisteminin tanrısı vardır. Tanrısı olmazsa, kullar kimin önünde secdeye varacak? Batı medeniyeti de beş yüzyıllık mirasa dayanarak kendi tapıncını yaratmıştır.
Bugün Batı yandaşlığı, maddî gerçeklere ve akla dayanan gerekçelerini yitirmiştir. Kapitalizmin emperyalizm dönemine girmesiyle artık Batıcılık akıl dışıdır. Ama tapınç olarak varlığını sürdürmektedir. Her tapınç gibi arkasında küçük bir azınlığın çıkarı bulunuyor. Fazıl Hüsnü’nün dizeleriyle:
Notre-Dame kilisesi artık gerçeğin kalmamış (...)
Bir müze gibisin şimdiden
Yaşaman Mısır heykellerince uzak
BATI SEVGİSİZLİĞİ
Batı, artık Hümanizmin Batısı değildir, sevgisizdir. Batı, başka uygarlıkların emeğini sömürerek inşa edilmiştir. O nedenle çirkindir. İnsanlar, özgür değildir:
Sen gece yarılarından sonra
Duyarsın seviştiğini
İnsanlarla heykellerin
Acı emekleri uzak uygarlıkların görünür
Bir anda çirkinleşir bütün sokak yüzyılların gerisinden
Keşke gelmeseydin, der bir ses
Paris’tesin o kadar düşündüğün Paris’te
Özgür gibisin yol yol
Ama özgür değilsin ki sen
BATI YABANCILAŞMASI
Emperyalist sistem, insanı insana yabancılaştırmıştır. Batı medeniyeti üzerinden geçtikten sonra Newyorklu Sivaslıyı anlamaz olmuştur:
Bir el görürsün
Sivas’taki ellere benzer
Bir yüz
İstanbul’dakine
Hemen yaklaşırsın
Sıkmak için
Öpmek için özlemle,
Anlamazlar.
BATI KARASI
Dağlarca, Paris’in karanlıklarında kara derililerin sesini duyar:
Ovalarım bomboştu peki
Siz de gelseniz
Sığardık bin yıl.
Ovalarım bomboştu peki
Uzundum.
Yükünüzü taşıyordum peki
Aldınız
Sattınız beni neden?
Yükünüzü taşıyordum peki
At mıydım?
Bizi uyandırdınız peki
Lâmba verdiniz
Kinin verdiniz biliyorum.
Bizi uyandırdınız peki
Sığırlarımı neden götürüyorsunuz?
BATI FİRARİSİ
Dağlarca’yı 15 Ekim 2008 günü kaybettik. Geçen hafta ölüm yıldönümüydü. Araya Irak Ordusunun Kerkük’e girmesi girdi. Dağlarca’nın medeniyet savaşçıları, insanlık tarihinin yeni yönünü belirleyen zaferlere ilerliyorlar. Batı medeniyetinin piyonları, tek kurşun atmadan kaçtılar. Çünkü vicdansızdılar ve yüreksizdiler. Batı medeniyeti için ateşe sürülmüşlerdi.
Dağlarca farkı işte buradadır. O, ateşe sürülemeyen şairdir. Gelecek yüzyılların içindeki insanı ateşler. 2108’de, 3108’de okunacak şiiri yazmıştır.
Dağlarca, Batı medeniyetini sorgulayan insanlığıyla Çağlarca olmuştur.