Bilim ve Ütopya dergisi, doğumunun 141. yıldönümünde aydınlanmacı şair Tevfik Fikret anısına Ankara, İstanbul ve İzmir'de çalıştaylar düzenliyor. Dergi Aralık sayısını da Tevfik Fikret'e ayırdı. Bilim ve Ütopya dergisi Genel Yayın Yönetmeni Gani Bayer'in konuyla ilgili açıklamasını ve çalıştayların programlarını aşağıda sunuyoruz.
Tevfik Fikret Abdülhamit istibdadına boyun eğen, baskı ve zulme ses çıkarmayanlardan değildi. ”Eğilmek esaret zincirinden ağırdır boynuma” diye sesleniyordu milletine ve Osmanlı’nın genç devrimci kuşağına. Ancak başını dik tutabilenler güzel günlerin kurucusu olabilirlerdi.
Tevfik Fikret, bir bilim ve aydınlanma savaşçısıydı. Eğitim kurumlarında görev aldı, pek çok yenilik getirdi. Bilimin yol göstericiliğinde cehalete ve safsataya meydan okudu.
”Cehaletin, gecenin yıkıcısıyız, ilme hizmet ederiz” dedi.
Kadını toplumun kenarlarına süren eşitsizliğe tavır aldı. “En âciz, en bahtsız millet”in “kadınlığı cehâlete kardeş eden” olduğunu söyledi. Cehaleti eylemiyle yarmaya, aydınlıklara çıkmaya çalıştı.
Tevfik Fikret, bütünsel bir aydın ve devrimciydi. O’nun takipçileri de şiirde bu tavrı sürdürdü. “Hakikat” âşığı olarak Fikret, “her kanadın bir meleği açıkladığını”, “bir örümceğin” onu “Hakk’a götürdüğünü” vurguladı. Şiirleriyle materyalizmin kapısını aralayarak bilimsel bakış açısının oluşmasına ve gelişmesine katkı sağladı.
Tevfik Fikret “Toprak vatanım, nev-i beşer milletim” diyen bir insanlık bilincine, “Millet yoludur, hak yoludur tuttuğumuz yol” dizelerinde ifade edilen yurtseverliğe sahip bir aydın, bir devrimciydi.
Hem yaşadığı dönemde hem de öldükten sonra birçok insanı derinden etkileyen, bu etkiyle beraber fikirleri hayat bulan ve tarihimizdeki aydınlık insanların başında gelen Tevfik Fikret’i bütün yönleriyle anmak ve O’ndan öğrenmek, hem tarihsel hem de güncel bir sorumluluk ve ihtiyaç olarak önümüzde duruyor. Tevfik Fikret ülkemizin ve halkına hizmet eden aydın geleneğinin, aydınlanmanın, zorbalığa karşı başı dik durmanın dünü ve bugünüdür, Atatürk’ün dilinden düşürmediği “Ferda”dır, “Yarın” kurulacak olan güzel dünyanın sözcüsüdür.
Çökmekte olan sistemini ayakta tutmaya çalışan Abdülhamit tüm ilerici kuvvetler üzerinde baskı kurdu. Tevfik Fikret’ten ilham alan devrimciler 1908 Devrimi ile “istibdat”a son verdiler.
İkinci bir İstibdat dönemini Vahdettin ile yaşadı ülkemiz. Emperyalist devletlerin desteği ile ilerici aydınlarımız mahkemelerde yargılandı, sürgünlere yollandı, idam edildi, bağımsızlık savaşımız bastırılmaya çalışıldı. Tevfik Fikret’ten ilham alan devrimciler Cumhuriyet Devrimi ile “istibdat”a son verdiler.
Türk aydınlarının hukuk tanımaz bir şekilde zindanlara atıldığı, Atatürk dönemi tarih kitaplarında savunulan evrim teorisinin, günümüzde internet sitelerinin kapatılmasına gerekçe gösterildiği, yöneticilerin protesto edilmesi kaygısı ile halkın şehit cenazelerine katılımının engellendiği bir dönemi yaşıyoruz. “Padişahım çok yaşa” naraları dışında bir ses duymaya tahammül edemeyen yöneticiler ile karşı karşıyayız. Abdülhamit olma özlemi içinde olanlar bir taraftan da kömür çuvalları ile vatandaşlık bilincini yok etmeye çalışıyor. Aydınlanmadan yana yurtsever kuvvetlerin susturulmaya çalışıldığı bir dönemde vatandaşlık bilincinin diriltilmesi, halkın kendi hayatı ve toplum hayatı üzerindeki kurucu görevinin hatırlatılması için Tevfik Fikret aydınlığına ve kararlılığına ihtiyacımız var. Bu ihtiyaç aynı zamanda yeni bir “istibdat”ı kabul etmeme kararlılığının vurgulanmasınadır.
İstanbul, Ankara ve İzmir’de gerçekleştireceğimiz çalıştaylar ve dergimizin Aralık 2008 (sayı:174) özel sayısı ile Tevfik Fikret’i Türkiye kamuoyunun ve aydınlarının gündemine sunuyoruz.
Gani BAYER
Bilim ve Ütopya Dergisi
Genel Yayın Yönetmeni
Dergimizin bu sayısında yer alan makaleler ve yazarları:
Prof. Dr. Tevfik Çavdar: Çöken bir imparatorluğın rüzgarından yanlız bir şair Tevfik Fikret
Prof. Dr. Bedia Akarsu: Aydınlanma felsefesi ve Tevfik Fikret
Prof. Dr. Orhan Koloğlu: Dekadan derken devrimci: Tevfik Fikret
Asım Bezirci: Tevfik Fikret'in toplumcu şiirimizdeki yeri
Orhan Karaveli: Bugün tevfik Fikret aydınlığına ihtiyacımız var
Harun Çakan: Tevfik Fikret ve Darwin
Prof. Dr. Sina Akşin: Tevfik Fikret ve şiiri
Prof. Dr. Zeki Arıkan: Tevfik Fikret
Öner Yağcı: Aydınlanmamızın öncüsü büyük insan Tevfik Fikret
Dr. H. Haluk Erdem: Aydınlanma düşüncesinde Tevfik Fikret ve Hasan Ali Yücel
İbrahim Dizman: Bir şahin ve aydın buluşması örneği: Tevfik Fikret
Zekeriya Çakmak: XX. Yüzyılda aydınlanma şairi bir eğitimci: Tevfik Fikret
Mecit Ünal: Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür
Prof. Dr. İsmail Parlatır: Tevfik Fikret'in dil, sanat ve edebiyat görüşleri
Çalıştayların programları şöyledir:
ANKARA
Doğumunun 141. Yılı Anısına
İSTİBDAT DÖNEMİNDE
AYDINLANMACI ve HÜMANİST
BİR ŞAİR
TEVFİK FİKRET
10:00 Açılış: Prof. Dr. Semih Koray (Bilim ve Ütopya Kooperatifi Başkanı)
Prof. Dr. Talat Halman (Eski Kültür Bakanı)
10:15 Şiir Dinletisi
Tevfik Fikret Şiirleri
Ankara Özel Tevfik Fikret Okulları Öğrencileri
10:40 Müzik Dinletisi
Tuncer Tercan
10:55-12:30 Birinci Oturum: İstibdat Döneminde Aydın Olmak
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Sina Akşin
Gökhan Cengizhan
İbrahim Dizman
Ahmet Yıldız
12:30-13:30 Yemek Arası
13:30-15:15 İkinci Oturum: Tevfik Fikret ve Atatürk
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Şerafettin Turan
Orhan Karaveli
Yrd. Doç. Dr. Haluk Erdem
İlker Yücel
15:15-15:30 Ara
15:30-17:15 Üçüncü Oturum: Tevfik Fikret'in Düşün Dünyası
Oturum Başkanı: M. Şerif Onaran
Prof. Dr. İsmail Parlatır
Hüseyin Haydar
Öner Yağcı
17:15 Kapanış
20 Aralık 2008/Cumartesi
Çankaya Belediyesi
Çağdaş Sanatlar Merkezi
İSTANBUL
Doğumunun 141. Yılı Anısına
Tevfik Fikret ve Atatürk
13:00 Açılış: Prof. Dr. Semih Koray (Bilim ve Ütopya Kooperatifi Başkanı)
Prof. Dr. Ethem Tolga (Galatasaray Üniversitesi Rektörü)
Meral Mercan (Galatasaray Lisesi Müdürü)
13:45-15:20 Birinci Oturum: İstibdat Döneminde Bir Aydın: Tevfik Fikret
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Orhan Koloğlu
Prof. Dr. Bedia Akarsu
Demirtaş Ceyhun
İbrahim Dizman
15:20-15:30 Ara
15:30- 17:00 İkinci Oturum: Tevfik Fikret ve Atatürk
Oturum Başkanı: Doç. Dr. Cüneyt Akalın
Orhan Karaveli
Öner Yağcı
Zekeriya Çakmak
Ece Şengün
17:15 Kapanış
24 Aralık İstanbul
Galatasaray Lisesi
Tevfik Fikret Konferans Salonu
İZMİR
İstibdat Döneminde Bir Aydın
Aydınlanmacı ve Hümanist
Şair
Tevfik Fikret
Şiir Dinletisi:
İzmir Özel Tevfik Fikret Okulları Öğrencileri
Müzik Dinletisi
TOBAV Sunumu
Oturum Başkanı: Nural Güran
Prof. Dr. Zeki Arıkan
Orhan Karaveli
Şule Perinçek
Mecit Ünal
26 Aralık İzmir
(18:00- 20:00)
İzmir Özel Tevfik Fikret Okulları
Konferans Salonu