Cahit Talas, Türk milletinin genlerinde kaydı olanlardandır. Kimsesizlerin Cumhuriyeti’nin ağır ve sessiz işçilerinden. Kimsenin bunu bilmesi gerekmez. Toplumlar, birikim ve vicdanlarını gelecek kuşaklara Cahit Talas’larla taşırlar.
Cahit Talas, vericiler kuşağındandı; alıcılar kültürünün değil, vericiler kültürünün insanıydı. Verir ve verdiği de bilinmez, yayılmaz, reklâm edilmez. Eski verici kültürün düğünlerindeki gibi, torba dolaşır, herkes elini torbanın içine sokar ve yeni evlilere vereceğini torbanın içine atar. Kim tam altın vermiş, kim yarım altın, kim çeyrek altın, bilinmesi ayıptır. Verilen gerçekten dayanışma içindir; yeni gelin ve damadın hayatlarını kurmaları içindir. Alıcıların sergileme kültüründe öyle olmuyor; papeller gelinin ve damadın göğüslerinden aşağı doğru iğneleniyor. Beyaz gelinliğin üzerinde kağıt paralar peş peşe sarkıtılıyor. Ve düğünün cazgırı bas bas bağırıyor: Damadın eniştesinden 2 milyar Lira!
VERİLENLERİN KAYDI YOK
Cahit Talas’ın ne verdiklerinin çetelesi tutulmuş, ne de bağıranı var. Bu ülke için, bu millet için yaptıklarını bir tutanağa yazdırmamış. 27 Mayıs’ın Çalışma Bakanı. Türkiye’nin ilk Grev ve Toplu Sözleşme Yasası’nı o hazırladı. Cahit Talas’ın birikimiyle içi doldurulan o yasa, 27 Mayıs hükümetinin zamanı yetmedi, daha sonraki hükümet döneminde Meclis’ten geçirildi. Cahit Talas’ın yasası, “Ecevit yasası” diye anılır.
Vericiler kültürü ile alıcılar kültürüne çarpıcı bir örnektir bu. Vericinin verdiği bilinmez. Olsun, o yasa çıkmıştır ya, Cahit Talas için başarı budur. Toplum kazanmıştır. Emek kazanmıştır. Verici kültüründe verilenlerin verilmiş olması önemlidir; tanıtımı ayıptır. Alıcı kültüründe ise verilmeyenler de verilmiş olur. Alıcı kültüründe vermek, yalnız ve yalnız kendine vermektir. Yani verirken bile aslında alınmaktadır. Alıcı kendisine verir ve herkesin de kendisine vermesine göre kurmuştur sistemi. Herkes alıcının hizmetindedir; ona vermekle yükümlüdür.
CUMHURİYET’İ CUMHURİYET YAPANLAR
Cahit Talas’ın zenginliğini tapu kayıtlarında bulamazsınız, ticaret sicilinde veya banka hesaplarında da. Kitaplarını indiriyorum kitaplık raflarından, okşuyorum kitaplarını, yüzüme sürüyorum hocamın satırlarını. İşte “Ekonomik Sistemler”. Birinci sayfasını açıyorum, “Değerli Doğu’ya” diye iki satır yazmış. Altında 1.4.1999 tarihi ve kişilikli imzası. Sayfaları çevirmeye devam ediyorum, bir not düşmüşüm:
“Türkiye bölümü (s. 492 vd) sağlam bir tahlile oturuyor. Kemalist Devrim, Devletçilik ve 1938 sonrası gerileyiş.”
MİLLETİN AĞIR İŞÇİLERİ
Cahit Talas, Cumhuriyet’i cumhuriyet yapan kuşaktandı. “Kimsesizlerin kimsesi” olan Cumhuriyet’e, vericiliğiyle, yorulmak bilmeyen çalışkanlığıyla, gösterişsizliği ve sadeliğiyle, dürüst ve güvenilir kişiliğiyle anlam veren, Cumhuriyet’in içini dolduran büyük insanlardandı.
Milletlerin uygarlık birikimlerini, vicdanlarını, akıllarını, güzelliklerini çağların ötesine taşıyan tohumlar vardır. Başaklar o tohumları döker. Toprağın ve karın altında sessiz sessiz yatar o tohumlar; çimlenir; milleti besler ve yeniden tohum verirler. Milletin genlerini yüzyıllardan yüzyıllara onlar taşır. Cahit Talas, Türk milletinin genlerinde kaydı olanlardandır. Kimsesizlerin Cumhuriyeti’nin ağır ve sessiz işçilerinden. Kimsenin bunu bilmesi gerekmez. Çünkü o iş, bilinmesi için yapılmamıştır; o ağırlıklar yüzyılların ötesine milletin varolması, kendisini her koşulda yeniden kurabilmesi için taşınmaktadır.
Bir anlamda tarihin tekerleği böyle döner. Tekerleklerin üzerindeki yaylılarda oturanlar her zaman vardır kuşkusuz. Onlar, yolların kenarında toplanarak kendilerini alkışlayan ahaliyi, siyah perdelerin arkasından kibar işaretlerle selamlarken, büyük iş yaptıklarını bilmektedirler! Bu arada tekerlekler dönmektedir. Tekerlek dönüyor ya, Cahit Talas için önemli olan budur; sırtında taşıdığı önemsizdir.
İŞÇİ PARTİSİ NİÇİN BÜYÜK PARTİDİR
Alıcılar kültürünün siyasete yansıması oy almaktır. Oy almayı aşağılamıyorum, mesele gerçeğin saptanmasıdır. Alıcılar sisteminde oylar alıcı partilere alınıyor. Yoksa sistem ayakta duramaz. Sistem, ayakta duran bir varlıktır. Yıkılırsa, sistem kalmaz. Bu nedenle alıcılar sisteminde oyların alıcı partilere gitmesi ayarlanmıştır; kurulmuştur. Sandıktan Turgut Özal’lar, Tansu Çiller’ler, Tayip Erdoğan’lar çıkar; daha doğrusu çıkartılır. Sistem, sandığın içine bizler görmeden onları koymuştur. Verici kültürün bazı insanları bunu anlamazlar. Biz, niçin sandıktan çıkamıyoruz diye dövünürler. Oysa verici sistem, alıcı sistemin çöktüğü koşullarda kurulur. Bizim Cumhuriyetimizin kuruluşunda olduğu gibi.
Verici partilerin büyüklüğü, alıcı sistemin çöktüğü koşullarda ortaya çıkar. İşte Cahit Talas’lar, o büyüklüğü o kritik an’a sessizce taşıyan birikimi temsil ederler. Cahit Talas, bir devrimin Çalışma Bakanlığı’nı yaptı. SBF’nin altın yıllarında uzun süre dekanlık görevindeydi; yalnız SBF’nin değil, bütün fakültelerimizin, bütün üniversitelerimizin, hepimizin hocasıydı. 1980 sonrasında SODEP kurucuları arasında yer aldı ve SHP Merkez Karar ve Yönetim Kurulu üyeliğinde bulundu. 18 Nisan 1999 seçimlerinde, İşçi Partisi’nden Ankara Milletvekili adayı oldu. Aynı yıl İşçi Partisi’ne üyelik kaydını yaptıran hocamız, 2002 seçimlerinde de İşçi Partisi adayıydı. Vericiler kültürünün Cahit Talas’ı sandıktan çıkmadı. Sistemin içinde adı kayda geçmemişti. Sandıktan kimlerin çıktığını ve ne yaptıklarını biliyoruz.
Ancak tekerlek, Cahit Talas’ın ölümünden sonra da dönüyor. Yerin altındakiler ile yerin üstündekiler birlikte döndürüyorlar. Kimsesizlerin Cumhuriyeti’ni yaratan birikimin ağırlığını koyacağı günlere ilerliyoruz.
İşçi Partisi’ni büyük parti yapan, işte Cahit Talas’ların üyeliğidir, onların birikim ve vicdanıdır. Kimileri, Parti’yi bazı canbazlıkların iktidara taşıyacağını sanabilir, ancak İşçi Partisi’ni iktidara taşıyan Cahit Talas’ların temsil ettiği büyük ağırlıktır; yoğunluktur; büyük enerjidir. Milletin büyük güvencesi!