Brüksel’de düzenlenen NATO Zirvesi medya tarafından, ABD Devlet Başkanı Trump’ın bütçe talepleri ve ittifak içi tartışmalarla ele alındı. Oysa, ittifak, zirvede geniş bir tehdit ve savaş programı kararlaştırdı.
Bildirgenin 2. maddesi NATO’nun çıkarlarına tehditleri sıralamakta: “Rusya’nın saldırgan eylemleri, ki buna siyasi hedeflere ulaşmak için şiddet tehdidi ve kullanımı da dahildir, İttifak’a bir meydan okumadır ve Avro-Atlantik’in güvenliği ile kurallara bağlı uluslararası sistemin altını oymaktadır. Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da istikrarsızlık ve sürmekte olan krizler terörizmi beslemektedir. (...) Suriye’de devam eden kriz bölgenin istikrarını ve ittifakın bütününün güvenliğini tehdit etmektedir.” (bu ve diğer maddelerde çeviri, YS)
Dolayısıyla NATO tehdidi bir yanda Doğu, diğer yanda güney ve güneydoğuda görmektedir. Sonuç bildirgesindeki tutumu bu iki bölge için ayrı ayrı ele alacağız. Yazının sonunda AK Parti Hükümeti’nin Brüksel’deki tutumunu ele alacağız.
'DOĞU CEPHESİ: HAYDUT RUSYA'
Sonuç Bildirgesi Doğu Cephesi’ndeki Rusya’ya dair son derece ağır ifadeler kullanmaktadır. Yukarıda alıntılanan “saldırgan eylemlere” ek olarak Rusya, NATO değerlerini ve karşılıklı anlaşmaları ihlal eden” (Madde 4), Kırım’ı “yasadışı ilhak eden, NATO sınırlarında kışkırtıcı eylemler gerçekleştiren, NATO hava sahasını ihlal eden, nükleer silah kullanımında sorumsuz söylemlere girişen, Avro-Atlantik’in seçimlerine ve egemenliğine müdahale eden ve böylece güvenlik ve istikrarı tehdit eden, uluslararası silahsızlanma anlaşmalarını ihlal eden” (Madde 6), bunun yanında “Ukrayna vatandaşlarına Rus hapishanelerinde işkence yapan, Gürcistan’a ait bölgelerin bölünmesini destekleyen” (7), “saldırgan askeri tutumuyla İttifak’ın güvenliğini dinamitleyen” bir ülkedir (47).
TALEPLER: ASKERİ GERİ ÇEKİLME
Rusya derhal Ukrayna, Moldova ve Gürcistan’daki askerlerini geri çekmeli (7), yeni geliştirdiği füze sistemleri konusunda ABD ile diyalog kurmalı (46), komşu ülkeleri etkilemekten vazgeçmeli, konvansiyonel silahlar anlaşmasını uygulamaya koymalıdır (47).
Bildirgede bir dizi madde, Rusya’nın kuşatılmasına dair planları ifade ederken bir dizi madde de askeri tehditleri dile getiriyor.
SİYASİ KUŞATMA: YENİ ÜYELER VE İŞBİRLİKLERİ
Kuşatma girişiminde en önemli unsur, hiç şüphesiz NATO’nun bünyesine katmayı amaçladığı yeni üyeler. Bildirge Karadağ’ın geçtiğimiz yıl İttifak’a katılmasını överek Makedonya’ya resmi davette bulunuyor (62), operasyonlarına verdiği desteklerini överek Bosna-Hersek ve Gürcistan’ın da üyeliklerine desteğini tekrarlıyor (64-65).
Kosovo (60) ve Sırbistan’ın (61) yanında NATO Finlandiya ve İsveç’le de güvenlik işbirliğini derinleştirmeyi amaçlıyor (52). Danimarka, Romanya, Estonya ve Latviya’nın yeni NATO komuta merkezileri kurma talepleri kayda geçiliyor (30). Tabii ki Ukrayna da geniş destek görüyor (66).
ÇATIŞMA HAZIRLIKLARI
NATO Sonuç Bildirgesi Doğu Cephesi’nde talep, tehdit ve kuşatmanın yanında bir dizi askeri faaliyet de öngörüyor. Madde 5, “caydırıcı ve savunma pozisyonunu sağlamlaştırmayı, İttifak’ın doğu bölgesinde atak varlığı sürdürmeyi” ilan ediyor.
Basında geniş yer bulan Çok Yüksek Hazırlık Seviyeli Müşterek Görev Kuvveti (VJTF) ikinci askeri unsur. Kuruluşu 2014 Zirvesinde “doğu ve güney sınırına müdahale” ile gerekçelendirilen gücün amacı, 2018 zirvesinde “müttefiklerin kolektif savunması ile, ki buna yüksek yoğunluklu çatışma da dahil, hızlı askeri kriz müdahalesi” olarak tanımlanıyor (14). Dolayısıyla 30 mekanize tabur, 30 hava muharip filo ve 30 muharip gemiden oluşacak ve 30 gün içinde müdahale edebilecek olarak tasarlanan VTJF, hem Doğu, hem de yarın tartışılacak Güney Cephesi için düşünülüyor.
Bunun yanında Estonya, Letonya, Litvanya ve Polonya’da konuşlanan 4500 İttifak askeri ile, Kuzey Doğu Komutanlığı’nın oluşturulduğu, Aralık 2018’de tam kapasite faaliyete geçeceği duyuruluyor (25).
Romanya’da kurulan bir eğitim merkezi ile NATO Karadeniz’de deniz ve hava kuvvetleri varlığını artıracak (26) ve Ukrayna ve Gürcistan ile de ortak askeri çalışmalar başlatacak.
NÜKLEER TEHDİT
Bildirgenin 21 maddesine göre devlet dışı aktörlerden, örneğin milis güçlerinden gelen bir saldırı üzerine de NATO Konseyi, İttifak anlaşmasının kolektif savunma ile ilgili 5. maddesini devreye sokabilecek. Devlet dışı silahlı güçlere karşı özel birimlerin oluşturulması da öngörülüyor. Doğu Cephesi’nde NATO’ya ait özel kuvvetler, milis güçleri ile çatışmalara girebilecek.
Doğuya yönelik en büyük askeri tehdit ise nükleer saldırı. NATO’nun nükleer silah kapasitesinin vurgulandığı 36. maddeye göre “NATO, karşı tarafa taşıyamayacağı ve kazancından çok daha büyük zarar getiren imkanlara sahip.”