Türk Tarım Alet ve Makinaları Birliği (TARMAKBİR) tarafından Mayıs 2020 tarihinde “Tarım ve Makine Sanayii Etkileşimi Raporu” hazırlanmıştır. Söz konusu rapor kısa adı MAKFED olan Türkiye Makine İmalat Sanayii Dernekleri Federasyonu tarafından yayınlanmıştır. Önemli bilgiler içeren bu raporda yer alan konuları özetlemeye ve değerlendirmeye çalışacağız.
EN ÖNEMLİ GİRDİ
Tarımsal katma değeri oluşturan girdilerin yüzde 57’si tarım dışı kesimlerden gelmektedir. Bunlardan en önemlisi yakıt giderleri ile birlikte yüzde 13’ü oluşturan mekanizasyon giderleridir. Gübre ve diğer kimyasalların payı yüzde 10’dur. (Bkz. s.15) Akaryakıt giderlerinden ve maliyetin yüksekliğinden yakınan üreticilerin en önemli masraf kalemine çok dikkat etmesi gerekir.
MAKİNE ÇALIŞIYOR
Tarım makinelerinin çalışıyor olması çoğu kez yeterli görülmektedir. Traktörün marşa basınca çalışması, pullukla sürümü, mibzerle ekimi yapmasıyla yetinilmemelidir. Traktörün yaktığı yakıt fazla ise, gübre ve tohum miktarı iyi ayarlanamıyorsa işletmenin başarısı olumsuz etkilenecektir. Bu nedenle teknoloji, sağlamlık, kalite, ekonomiklik, verimlilik sorgulanmalıdır.
MEKANİZASYON UYGUN OLMAZSA
- Daha fazla tohum, gübre ve ilaç atılması sonucunda maliyet yükselir
- Kimyasallar ve yayılan gazlar çevreye zarar verir
- Arıza ve kaza yapma olasılığı artar. (Bkz. Agy.)
YAPILACAK İŞE UYGUN ARAÇ
Ülkemizde bazı bölgelerde santrifüjlü gübre dağıtma makinesi ile tahıl ekimi yapılmaktadır. Bu yola gidildiğinde dekara 30 kg tohum kullanılır. Tohum ekme makinesi kullanılırsa tohumun yüzde 30’u tasarruf edilir. Değerli ve pahalı olan tohumluğun yıllar yılı israf edilmesi ekim makinesi edinmekten çok daha pahalıya mal olur.
UYGUN TRAKTÖR VE EKİPMAN
İşletmedeki ana makine traktördür. Traktörün işletmenin bünyesine uygun, traktörle birlikte kullanılacak ekipmanın da traktörün özellikleriyle uyumlu olması gerekir. Bu durumda yakıt giderleri azalır.
BİLİMSEL AÇIDAN UYGUNLUK
Buğday üretimi için 20 santimetreden daha derin toprak işlemenin gereksiz olduğu rapor edilmiştir. Toprağın 20 cm yerine 25 santimetre derinlikte işlenmesi yakıt sarfiyatını yüzde 25 artıracaktır.
Bitkiler verilen gübrenin ancak yüzde 20 ila 40’ından yararlanmaktadır. Doğru ve yeterli gübreyi seçsek bile dağıtımı önemlidir. Kaliteli bir makinenin seçimi, makinenin bakımlı olması, kullanım kılavuzuna göre ayarlanması gerekir. Bakım ve ayar yapılmadığı için hatırı sayılır bir para boşa harcanmakta ve toprak ve su kaynakları kirletilmektedir. (Bkz. Age s.16-17)
TEKNOLOJİ
Her yeni makine son teknoloji ürünü olmayabilir. Mekanizasyon araçları seçilirken: Teknik özellikleri, başarı raporları, test sonuçları ve kullanıcı yorumları incelenmeli ve bu konuda profesyonel destek alınmalıdır. Endüstri 4.0 sürecinde traktörler ve bağlı olduğu ekipmanlar birbiri ile iletişim halinde olacaktır.
Daha büyük, daha ağır, daha karmaşık ama daha akıllı makineler çiftçinin üzerindeki iş yükünü aldığı gibi çevreyi korumakta verimi artırmaktadır. Uydudan bilgi alan mekanizasyon araçları tarlayı santimetre doğruluğunda tarlayı işlemektedir. Sensörlerin gözlemesiyle tarım ilaçları sadece gereken yerlere uygun miktarlarda atılmaktadır. Otomatik dümenleme sistemleri gece bile aralık bırakmadan ve üst üste bindirmeden işgörmektedir. Bilgisayar tarafından yönlendirilen traktörler sürücüsüz bir şekilde çalışabilmektedir. (Bkz.agy)
MEKANİZASYONUN VERİME ETKİSİ
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) verilerine göre 2013-2017 yılları arasında dekara ortalama fındık verimi ABD’de 254, Gürcistan’da 178, İtalya’da 146, Azerbaycan’da 118, İspanya’da 90 kilogramdır. Gürcistan ve Azerbaycan fındık üretimine yeni başlamışlardır. Dünyanın en büyük fındık üreticisi olan Türkiye’nin fındık verimi 77 kg/dekardır. (Bkz. Age. s.18) Modern teknolojiyi kullanarak verimi artırmak ve kaliteyi yükseltmek mümkündür. Böylelikle gelirin artması da sağlanabilir.
MEVSİMLİK ÇALIŞMA
Tarım makineleri çoğunlukla mevsimlik çalışır. Bazı tarımsal faaliyetlerin çok kısıtlı zaman dilimlerinde tamamlanması gerekir. Ekimin ve hasadın zamanında yapılması bazan yaşamsal önemde olabilir. Yüzlerce sağmal inek olan bir işletmede süt sağım sisteminin devre dışı kalması tam bir felaket olur. Tarım makinelerinin kritik dönemlerde arıza yapmasının maliyeti yüksek olur. Makinenin üstün teknik özelliklere sahip olması yanında, yedek parça, bakım ve servis hizmetleri de önemlidir.
Evet dostlar! Tarım alanında hayranlık uyandıracak teknik gelişmeler oluyor. Ama turpun büyüğü heybede . “Daha büyük, daha ağır, daha karmaşık ve daha akıllı makineler” sahipleri için verimli ve kârlı olacaktır. Ama bu ağırlık altında ilk ezilen bizim küçük ve orta ölçekli aile işletmelerimiz olacaktır. Korkarım makine sektöründeki pek çok işletme de ayak altında kalacaktır.