Vatan Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve Çiftçi Büro Başkanı E. Öğretim Üyesi Prof. Cengiz Çakır ve beraberindeki heyet Vatan Partisi İl Merkezinde özelleştirmeye karşı basın açıklaması yaptı:
Açıklaması şöyle:
Ülkemizde şeker fabrikalarının ilk kuruluşu Atatürk döneminde gerçekleşmiştir. Halkın temel ihtiyaçları olan un, şeker ve pamuklu bezin yerel olanaklarla üretilmesi amaçlanmıştır. Bunlara kısaca “üç beyazlar” politikası adı verilmiştir. 1926 yılında Alpullu ve Uşak Şeker fabrikaları şeker üretimine başlamıştır. 1933'te Eskişehir,1934 yılında Turhal Şeker Fabrikası kurulmuştur. Şeker politikasının tek elden yürütülmesi, fabrikalar arasında teknik yardımlaşma ve işbirliğinin sağlanması amacıyla 6 Temmuz 1935 tarihinde Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ kurulmuştur.
Bu kuruluşun ana hedefi; ülkemizin şeker ihtiyacının karşılanması yanında, tarımı ve dolayısıyla çiftçiyi kalkındırmaktır. Şeker pancarı tarımı ülkemizin sosyal ve ekonomik yaşantısında da çok önemli rol oynamıştır.
Şeker pancarı, şeker fabrikası ile üretici arasında yapılan bir sözleşmeye göre üretilmektedir. Ülkemizde sözleşmeli tarımın ilk uygulamasıdır. Hastalık ve zararlıların yoğunlaşmaması için aynı tarlada ancak dört yılda bir şeker pancarı yetiştirilmesine izin verilmektedir. Ekim nöbetleşmesinde (münavebe) buğday, ayçiçeği, kavun karpuz, mercimek gibi bitkiler yer almaktadır. Böylelikle toprak dinlenmekte, işgücü ve çeki gücü ihtiyacı dengeli dağılmaktadır. İşletmede aynı yıl içinde birden çok ürün yetiştirilmekte yani polikültür tarım yapılmaktadır.
Şirket tohumu ve diğer bazı girdileri sağlamaktadır. Ekim, bakım ve hasat sürecinde teknik elemanlar aracılığı ile alanda denetim ve yönlendirmeler yapmaktadır. Böylelikle çiftçiye mekanizasyonu, gübre ve tarım ilacı kullanmayı öğretmiştir. Tarım alet ve makinaları, gübre, ilaç ve yem gibi birçok sanayinin gelişmesine önayak olmuştur.
Şeker pancarı tarımı en iyi şekilde, denizden yüksekliği 800 metrenin üzerinde olan yaylalarda yetişir. Böylesi yerlerde ürün çeşitliği azdır. Türkiye ortalaması olarak dekara pancar verimi 6 tonu aşmıştır. Çiftçiye sağladığı gelir bakımından eşsiz bir üründür. Pazarlama sorunu olmayan bir üründür.
Pancar bir çapa bitkisidir. Yoğun emek ister. Pancar yumruları başı ve yaprakları kesilerek fabrikaya teslim edilir. Bu artıklar hayvan beslemede kullanılan değerli bir kaba yemdir. Şeker üretiminden arta kalan pancar posası da yem olarak kullanılır. Bir hektar alandan elde edilen pancarın baş, yaprak ve posası hayvan yemi olarak değerlendirildiğinde yaklaşık 300 kg canlı hayvan ağırlığı elde edilmesi mümkündür. Bu miktar bir besi danasının karkas ağırlığı kadardır. En az 10 kişinin yıllık kırmızı et ihtiyacını karşılamaya yetecektir. Pancar üreticilerinin bu yan ürünleri değerlendirilerek en az 1 milyon insanın et ihtiyacı da karşılanmaktadır.
Şeker fabrikalarına yakın çevreler de hayvancılık üretim dalları da gelişir.
Diğer önemli bir yan ürün de melastır. Melas içerdiği şeker nedeniyle iyi bir enerji kaynağıdır. Ayrıca pelet yem yapımında zerreleri birbirine yapıştırmak için kullanılır. Melas mayalanarak etil alkol elde edilir. İçki ve kozmetik sanayiinde, tıpta ve benzine karıştırılarak yakıt olarak kullanılabilir. TŞFAŞ'ne ait 4 alkol fabrikası olduğu halde bunlar verimli çalıştırılmayıp Brezilya'dan ve Pakistan'dan etil alkol ithal edilmektedir.
Aile işgücünü değerlendirmek imkânı bulan, yeterli ve düzenli gelire kavuşan insanlar huzur içinde bulundukları yerde çalışır ve yaşarlar. Şeker fabrikaları kırsal göçün önlenmesinde, bölgelerarası gelişmişlik farkının azaltılmasında ve kırsal kesimin kalkınmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür Vekili ERGİN İÇENLİ tarafından yazılı olarak ifade edilmiş aşağıdaki bilgileri dikkatinize sunuyorum:
“Tarımı, sanayisi, yan ve alt sanayi dalları ile birlikte yaklaşık 10 milyona yakın insanımızın geçimini temin ettiği şeker pancarı tarımı ve şeker sanayii, sağladığı çevresel ve sosyal faydaların yanı sıra ülke ekonomisine toplam 17,4 milyar TL değerinde katkı sağlamaktadır. Şeker Sanayii, şeker pancarını yetiştiren büyük çiftçi kitlesi ile güçlü bir ilişki kurmuştur. Şeker pancarının yetiştirilmesinde çiftçiye gerekli olan tarım aletleri, gübre, çeşitli malzeme ve nakdi yardımların yanında, çiftçinin eğitilmesi ve kültürünün artırılmasına yönelik çalışmalar da yapılmıştır.” Şirketimizin 2016 yılı faaliyetleri; karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda büyük özveri ile yürütülerek, şeker satış fiyatına hiç zam yapılmadığı gibi satış hasılatında artış sağlanarak 3,6 milyar TL’ye ulaşılmış, üretim maliyetleri önemli düzeyde aşağı çekilmiştir. (Kaynak: Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi 2016 Yılı Faaliyet Raporu, s.v)
Şeker fabrikaları yurdun dört bir tarafına yayılmıştır. Ağrı'da, Erzurum'da, Van Erciş'te, Muş'ta, Ankara'da, Eskişehir'de, Konya'da, Çorum'da, Turhal'da, Burdur'da, Uşak'ta Susurluk'ta, Alpullu'da yöre ekonomisinin lokomotifi olan 33 şeker fabrikası mevcuttur.
2002 yılında 500 bine yakın olan üretici sayısı 2016'da 105 bine inmiştir. İşletme başına düşen pancar ekiliş alanı 2011 yılında 17,1 dekar iken 2016'da 30,5 dekara yükselmiştir. Pancar veriminde ve üretiminde de artış olmuştur. Ortalama olarak dekara verim 6 tonun üzerindedir.
Türkşeker’in toplam 25 fabrikasının üretim kapasitesi 2016-2017 kampanya döneminde günde 91 bin 775 tondur.
Bu fabrikalarda 1 324 memur, 5286 daimi işçi, 1455 geçici işçi olmak üzere toplam 8 065 çalışan vardır.
Türkiye’de şeker sektörü bünyesinde; yedi adet pancar şekeri üreticisi ve beş adet nişasta bazlı şeker üreticisi olmak üzere birbirine rakip oniki şirket faaliyet göstermektedir. Sektörde ayrıca kota hakkı bulunmayan ve kota tahsis edilmeyen beş adet nişasta bazlı şeker üreten Şirket bulunmaktadır. Beş Şirketin yıllık toplam üretim kapasitesi yaklaşık 350.000 ton olup, üretimlerinin tamamı ihraç edilmektedir.
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. bir İktisadi Devlet Teşekkülüdür. Pancardan şeker üreten ve bu sektörde yaklaşık olarak %70 paya sahip Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. (TÜRKŞEKER); Sektörde 25 Şeker Fabrikasının yanı sıra 4 Alkol, 5 Makina, 1 Elektromekanik Aygıtlar, 1 Tohum İşleme Fabrikası ve 1 Şeker Enstitüsü ile 90 yıldır ülkemizin önde gelen kuruluşlarındandır.
Şeker kimyada sakkaroz olarak bilinir. Dünyadaki şekerin % 77'si şeker kamışından % 23'ü şeker pancarından elde edilmektedir. Nişasta bazlı şeker (NŞB) mısır başta olmak üzere nişasta içeren ürünlerden elde edilir. Doğrudan tüketilmez, tadlandırıcı olarak çeşitli yiyecek ve içeceklerin imalatında kullanılır. Belirli oranlarda glikoz ve fruktoz içerir. Özellikle fruktozun insan sağlığına zararlı olduğu Sağlık Bakanlığında görevli 12 bilim adamının oybirliği ile aldığı kararla saptandığı kayıtlarda mevcuttur. Büyük olasılıkla yurt dışında ucuz olan GDO'lu mısırdan üretilmesi söz konusudur.
Şeker fabrikalarını özelleştirme girişimi yeni bir olay değildir. TŞFAŞ 2000 yılında özelleştirme kapsamına alınmıştır. 2008 yılında alınmış olan kararlar vardır. Bazı fabrikalar bünyeden koparılmıştır. Bir kısmı Pankobirlik tarafından alınmıştır. Mevcut durumda 14 fabrikanın özelleştirilmesi kuruluşun bütünlüğünü bozacaktır. Sistemin bütünüyle yıkılması tehlikesi vardır. Türkiye en temel ihtiyaç maddelerinden biri olan şekerde de dışa bağımlı hale gelecektir.
Bu durumda tüm halkımızın tepki göstererek bu yanlış gidişi durdurması gerekir. Yaklaşan seçimler öncesinde bu pervasızca adımları atanlar cezasını çekecektir.
Biz Vatan Partisi olarak kamucu ekonominin başarılı bir örneğinin yok edilmesine izin vermeyeceğiz. Her türlü demokratik ve yasal yollara başvurarak bu gidişe dur diyeceğiz.
Yurt dışında bile anahtar teslimi fabrika kuracak bir yerli teknolojiyi yaratmış kurumumuza sahip çıkıyoruz. Bu güzel örneklerin yaşatılması ve çoğaltılması milli direnme ekonomisinin temeli olacaktır.
EK BİLGİLER
Tablo: 1- Şeker Üreten Şirketler
PANCAR ŞEKERİ ÜRETEN ŞEKER ŞİRKETLERİ
(Toplam Kapasite 3.151.000 ton) Statüsü
TÜRKŞEKER ( 25 Şeker Fabrikası ) KAMU
Konya Şeker Fabrikası A.Ş. ( 2 Şeker Fabrikası) Pankobirlik
Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş. ( 2 Şeker Fabrikası) Pankobirlik
Amasya Şeker Fabrikası Pankobirlik
Adapazarı Şeker Fabrikası A.Ş. Özel
Kütahya Şeker Fabrikası A.Ş. Özel
Keskinkılıç Gıda San. Ve Tic. A.Ş. Özel
NİŞASTA BAZLI ŞEKER ÜRETEN ŞİRKETLER
Statüsü 4634 Sayılı Şeker Kanunu Kapsamında Kota Tahsis Edilen Şirketler
( Kapasite 990 Bin Ton )
Cargil Tarım ve Gıda San. Tic. A.Ş. (Bursa) Özel
Amylum Nişasta San. Ve Tic. A.Ş. (Adana) Özel
PNS Pendik Nişasta Sanayi A.Ş. (İstanbul) Özel
Tat Nişasta San. Ve Tic. A.Ş. (Adana) Özel
Sunar Mısır Entegre Tesis. San.Tic. (Adana) Özel
İhraç Amaçlı Üretim Yapan Kota Kapsamında Yer Almayan Şirketler
( Kapasite 350 Bin Ton )
1- Ak Nişasta (Kırklareli) Özel
2- GSF Gıda Üretim San. Tic. (Sakarya) Özel
3- Ay Nişasta (Mardin) Özel
4- Beşan Nişasta (Gaziantep) Özel
5- Omnia Nişasta San. Tic. A.Ş. (Adana) Özel
TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A. Ş.
Kaynak: Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Sektör Raporu 2016, Mayıs 2017, s 23- 24
Tablo: 2- Türkiye'de Şeker Pancarı Ekim, Üretim ve Fiyatları *
Baz Alım
Pancar Eken Ürün Taşıyan Üretilen Fiyatı
Çiftçi Alan Pancar Verim (A Kotası)
Yıllar Adet Bin Da Bin Ton Ton/Da TL/Ton **
2011 171 752 2 938 16 126 5,488 126,000
2012 140 682 2 802 14 920 5,325 137,000
2013 126 307 2 909 16 489 5,668 147,000
2014 124 354 2 875 16 743 5,824 159,000
2015 103 400 2 740 16 023 5,848 191,000
2016 105 460 3220 19 593 6,086 194,000
(*) Kaynak: Şeker Kurumu (**)Ağırlıklı ortalama.